Türkiye, genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) içeren tarım ürünleri konusunda Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük müşterilerinden biri.
GDO'yle ilgili çıkarılan yönetmeliğin, bu ürünlerin Türkiye'ye girişinde ciddi engeller çıkaracağını belirten ABD Tahıl Konseyi (USGC) Ortadoğu ve Yarımada genel direktörü Joe O'Brien, halen yolda olan gemilerde bulunan tahılların gümrükten geçemeyebileceğini belirtti.
Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Ilgın Özkaya Özlüer, düzenleme yokluğunda 10 yıldırbu ürünlerin Türkiye'ye denetimsiz şekilde girdiğini söyledi.
"Şirketler denetimi gevşetebilir"
USGC biyoteknoloji programları yöneticisi Rebecca Fecitt'e göre, Türkiye'deki gıda ve yem endüstrisi yönetmelik ve yasanın kısıtlayıcı etkisinin ortadan kalkmasını sağlayabilir. "Yüksek mahkeme yönetmeliği iptal edebilir."
ABD verilerine göre, Türkiye'ye yapılan genetiği edğiştirilmiş ürün ithalatının boyutu 2007'de 1 milyar doları (yaklaşık 1,5 milyar TL) geçti.
Türkiye, mısırdan tatlandırıcı ve nişasta üretiminden ortaya çıkan bir yan ürünü olan mısır gluten yemlerinde (CGF) ABD'nin en büyük alıcısı. Çznürür madde eklenmiş kurutulmuş damıtma mısırı (distiller's dried grains with solubles, DDGS) isimli hayvan yeminde ise üçüncü büyük alıcısı.
Türkiye, ABD'den 2008'de 435 bin 378 ton, bu yılın ilk altı ayında da 202 bin 422 ton CGF ithal etti. Yine, 2008'de 465 bin 212 ton, bu yılın ilk altı ayında da 199 bin 173 bin ton DDGS ithal etti.
"Gemiler bekliyor"
Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Başkanı Ahmet Atalık, bianet'e, okyanusta birçok GDO'lu ürün taşıyan geminin olduğunu söyledi.
"Bu gemilerdeki ürünlerin şimdi yeni yönetmelik çerçevesinde belirtilen bilgi ve belgelerle ülkeye giriş yapması gerekiyor. Yönetmelikle böylesine prosedür oluşunca bundan haberi olmayan kuruluşlar zorda kalıyorlar." Atalık, ABD'nin Türkiye'yi GDO yönetmeliği çerçevesinde Dünya Ticaret Örgütü'ne (DTÖ) şikayet edebileceğini de söyledi.
Denetimler sürüyor
Hürriyet'in haberine göre, gümrük denetimine alınan GDO içeren meyve ve sebze denetimlerinin ilk sonuçları alındı. Tüm Gıda Dış Ticaret Derneği Genel Sekreteri Melahat Özkan, pirinç, mercimek ve muzun analizlerinin sonuçlandığını ve bu üç ürünün GDO’suz çıktığını söyledi.
bianet'in edindiği bilgiye göre de, yedi üründe GDO oranı yönetmelikle sınırlanan binde 9'un üstünde bulundu.Fakat ürünlerin listesi açıklanmıyor.
Atalık, denetim yapan labarotuar sayısının kısıtlı olduğunu, dolayısıyla beklemeler yaşandığını, bu durumun ürün fiyatlarına yansıyabileceğini de ekledi. Yasa çıkmadan 26 Ekim'de yürürlüğe konulan yönetmelik tartışılıyor.(İP/EÜ)
