Kıbrıs Gazetesi yazarı Serhat İncirli’ye geçen hafta sonuçsuz kalan Kıbrıs Konferansı’nın ardından adadaki ortamı, çözümsüzlüğün kimin işine yaradığını ve müzakerelerin neden başarısız olduğunu sorduk.
İncirli süreci yakından takip edenlerin zaten beklentilerinin yüksek olmadığını belirtti.
“Zaten Rum tarafı da Türk tarafı da ‘gitmeye zorlandık’ dedi. O yüzden hiç kimse taviz vermedi, verir gibi yaptı ama vermedi.
“Büyük çoğunluk aslında mucize bekliyor; filmlerdeki gibi, Bileşmiş Milletler ya da birileri çıksın Türkiye ve Rumlara baskı yapsın diye...”
“Kuzey’de yönetim Türkiye’de”
Serhat İncirli pazarlığın Türkiye ile Güney Kıbrıs arasında olduğuna dikkat çekti. Kuzey Kıbrıs’ta gerçek yönetimin Türkiye’de olduğunu ifade etti.
“Kıbrıslı Türkler arada duruyor. Zaten Anastasiadis diyor ki, Kıbrıslı Türkler karar versin bizimle mi yaşayacaklar, Türkiye Cumhuriyeti’yle mi? Türkiye de diyor k, biz Kıbrıslı Türk kardeşlerimizin güvenliği için vazgeçmek istemiyoruz...”
“Bunların hepsi külliyen yalan. 1960’lardaki garanti anlaşması Kıbrıs Cumhuriyeti’ni; Kıbrıs Cumhuriyeti devletinin varlığını ve bütünlüğünü koruyordu.
“Türkiye Cumhuriyeti 1974’te adaya gelişiyle tabii ki Kıbrıslı Türkleri belki büyük bir felaketten korumuştur ama yasal sorumluluğu Kıbrıs Cumhuriyeti’ni korumaktı, onu da yerine getirdiğini sanmıyorum.
“Kıbrıslı Türkler 1958'den beri devrede değil”
“Kıbrıslı Türkler 1958’den beri devrede değil. 1958’de derin devlet Kıbrıslı Türklerin yönetimini devraldı. Türkiye’deki derin devlet; o dönem kimin kontrolündeyse onlar kontrol ediyordu. 2000’li yıllardan sonra Türkiye’deki derin devlet şekil değiştirmiş olabilir ama yine Kıbrıs’ın Türk tarafını ve Kıbrıs’ın Türklerini Türkiye yönetiyor.
“Birtakım belediye işleri, temizlik işleri gibi yerel haklar var tabii. Onlara biz bakıyoruz. Ama dış ilişkiler, güvenlik Türkiye tarafından sağlanıyor.
“Devlet çalışanlarının maaşlarının yüzde 30’unu her ay Türkiye ödüyor. İhaleler Ankara’da açılıyor. Merkez Bankası’nın, ordunun başında Türkiye’den atanmış insanlar görev yapıyor.
“Para ve maliye politikası Türkiye tarafından belirleniyor. Hastane, hapishane, okul yapacaksak Türkiye para veriyor. Şu anda Türkiye büyük büyük, çok güzel camiler yapıyor.”
“Türkiye’nin çıkarları çözüme engel”
“Türkiye’nin müzakerelerde uzlaşmaya niyeti var mıydı” diye sorduğumuz İncirli “Niye uzlaşma niyeti olsun ki” diye yanıt verdi.
“Türkiye’nin Kıbrıs’la 1878’de kopan bağı 1960’ta resmen tekrar bağlandı. O bağ da güvenlik ve garanti anlaşmasıdır. Onun dışında Türkiye’nin Kıbrıs Cumhuriyeti’yle, Kıbrıs adasıyla resmi bağı yoktur. Bu bağın kopmasını niye istesin ki Türkiye? O bağ sayesinde, Kıbrıslı Türkler üzerinden Doğu Akdeniz’deki çeşitli doğal kaynaklarda, olası doğal kaynaklarda hak iddia ediyor.
“Ben Türkiye’yi suçlamıyorum. En doğal hakkıdır. Türkiye de bir devlettir ve Türkiye devletinin de çıkarları vardır. Ama bu çıkarlar çözüme engeldir. Sadece bunu söylemeye çalışıyorum.
“Türkiye ne alabilir?”
“Boşuna çözüm arıyoruz. Kıbrıslı Rumlar da bunu Türkiye’yle paylaşmak istemiyorlar. Onlar da diyor ki, niye Türkiye bizim üzerimizde bu bağla istediğini yapsın; niye Türk vatandaşlarının da Yunanistan’dan gelenler kadar hakkı olsun; öyle bir şey olamaz, diyor. Tutuculuk bu noktada. Şunu göremiyorlar: Kıbrıs’ta sorun çözülürse Kıbrıs kazanacak, ama Türkiye bir şey kazanmıyor.
“Çünkü Türkiye şu anda stratejik bir ada üzerinde ciddi sayıda asker bulunduruyor. Kendi güvenliği açısından da kendi prestiji açısından da bu çok önemli. Türkiye’nin bundan vazgeçmesi için karşılığında bir şey alması lazım. Ne olabilir bu? Doğalgazdan hak olabilir, Avrupa Birliği üyelik müzakerelerinin hızlanması olabilir... Siz Türkiye’ye bir şey vermediğiniz sürece bunu alamazsınız.
TIKLAYIN - KUZEY KIBRIS CUMHURBAŞKANI: ÖN ŞARTLAR DIŞINDA HER UZLAŞMAYA AÇIĞIZ
"Yunanistan'ın takatı kalmadı"
İncirli diğer iki garantör ülke Yunanistan ve İngiltere'nin pozisyonunu da değerlendirdi.
“Yunanistan yaralı bir kuzu, nefes alacak takatı bile kalmadı. Yunanistan’ın Kıbrıs’la ilgili şu anda hiçbir iddiası yok. Kiliselerin kardeşliği, dil birliği ve gönül bağı dışında bir şey yok.
“Yunanistan’ın burada askeri ya da enerjiyle ilgili çıkarı Türkiye kadar değil. Yunanistan ve İsrail arasında bazı anlaşmalar var; elektrikle alakalı, suyla alakalı, doğalgazla alakalı işbirliği... Ama Kıbrıs’ta Yunanistan’ın ağırlığı Ankara kadar değil ve Yunanistan garanti anlaşmalarının feshinden yana.
"İngiltere çözümden bir şey kazanmaz"
“İngiltere ön tarafta fazla görünmüyor. Ama garanti anlaşmasının en çok ilgilendirdiği ülke o, çünkü o garanti anlaşması İngiltere’nin adadaki üslerinin de garantörüdür. Yani, olası bir üslere saldırıda Türkiye ve Yunanistan o üsleri de garanti ediyor.
"Kıbrıs’ta çözüm olursa İngiltere hiçbir şey kazanmaz. Ama çözümsüzlük halinde üslerinden her akşam uçak indirip kaldırabiliyor, istediği yeri bombalıyor. Dolayısıyla İngiltere istemiyor.”
Mevcut dengeler
Serhat İncirli sürecin geldiği noktada bazı dengelerin olduğunu vurguladı.
“Doğalgaz anlaşması yapan ülkeler arasında, İtalya, Fransa, ABD, İsrail, Güney Kore var. Bunların çıkarıyla Türkiye’nin çıkarı çatışabilir mi, bilmiyorum. ABD Dışişleri Bakanı yakın zamanda Türkiye’deydi. Aynı kişi üç beş ay önce şu anda doğalgaz arayan Exxon Mobil ‘in başındaki adamdı: Rex Rex Tillerson.
“Veya şu anda ABD’nin ticaret bakanı olan kişi Güney Kıbrıs’taki bir bankanın büyük hissedarıdır. Böyle ilişkiler de var. Bu ilişkiler ileride durumu nasıl değiştirir?.. Exxon Mobil kazı yaparsa Türkiye savaş gemilerini oraya mı gönderecek! Sıkıntı var oralarda.”
TIKLAYIN - KUZEY KIBRIS CUMHURBAŞKANI: İKİ TARAF DA KAYBETTİ
“Çözüm olmayacaksa Akıncı istifa etmeli”
Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’nın “sadece çözüm maksadıyla seçildiğini” söyleyen İncirli çözüm olmayacaksa Akıncı’nın istifa etmesi gerektiğini de söyledi.
“Ona oy veren insanlar Kıbrıs sorunu çözülsün diye oy verdi. Zaten Kuzey Kıbrıs’ta cumhurbaşkanının müzakerecilik sıfatı veya toplum lideri dışındaki sıfatları Kıbrıslı deyişiyle “Garakgözlük”tür.
“Yani, konserler düzenler, açılışlara gider, temizlik işleri yapar ya da hükümetin alacağı kararları, meclisten geçen yasaların anayasa mahkemesine gitmesini sağlayabilir, durdurabilir, yavaşlatabilir ama geri çeviremez. Bir kez veto eder ama sonra kabul etmek zorundadır. Cumhurbaşkanlığı semboliktir.
“Çok net söylüyorum: Çözüm müzakeresi olmayacaksa Akıncı’nın derhal istifa etmesi gerekir. Masaya biblo olmak için seçilmedi.” (YY)
Türkiye bağımsız bir devlete izin verir mi? |
Gazeteci Serhat İncirli müzakerelerin başarısızlığından sonra Kıbrıs’a hakim olan atmosferi de değerlendirdi. “Çözüm düşmanı olan bir kesim var burada. Irkçı bu insanlar; Rumlarla birarada yaşamak istemiyorlar. “Ayrı ve bağımsız devletten söz ediyorlar ama farkında değiller. Irak ve Suriye topraklarında bir Kürdistan devleti kurulması olasılığını Türkiye savaş sebebi sayarken Kıbrıs Cumhuriyeti sınırları içinde ayrı ve bağımsız bir Türk devleti hayal etmenin ilk karşısına çıkacak engelin Türkiye olduğunu göremiyorlar. “Türkiye neden böyle bir şeye müsaade etsin? “Bağımsız Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti tanınsın, tanıtılsın... Ne yapacak Türkiye diplomasisi; gidip Avrupa’da kapı kapı dolaşıp tanıyın Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni mi diyecek? O zaman sormayacaklar mı Türkiye’ye: Kürdistan? Ne oldu Kürdistan’a? “Bizim Kıbrıslı Türk milliyetçilerin buna verdikleri tek cevap: “O başka bu başka!” Sert bir tonda söylediklerinde haklı oluyorlar. Onlar çok sevindi çözüm olmamasına. “Güney’de de aynı kafada olan insanlar çok sevinmiştir. “Bütün umudunu çözüme bağlamış, yoksul veya emekçi insanlar ise çok üzüldü. Umutlarımız kırıldı. Biz sadece Rumlarla değil tüm dünyayla barışık, mutlu yaşamak istiyoruz. "Sinop'ta askeri birlik olsa yeter"“Buraya turist yağmasını bekliyoruz. Bunun en güzel yolunun da federal bir çözüm olduğuna inanıyoruz. Güvenlik ve garantilerden çok daha önemli şeyler var bizim için. Dönüşümlü başkanlık, siyasi eşitlik... Zaten onlar bizim garantimiz. “Biz Türkiye’ye çok güveniyoruz. Türkiye’nin Anamur’da değil, Sinop’ta bir askeri birliği olsa Kıbrıslı Rumlar için caydırıcı olacağına inanıyoruz. “Ama söylediğim gibi çıkarlar buna engel şu anda. Kıbrıs’ın Türk tarafında da mevcut durumdan çok ciddi para kazananlar var, kumarhanelerden tek kuruş vergi vermeden para kazanan insanlar var. Dolayısıyla onlar mutlu.” |
TIKLAYIN - KIBRIS GÖRÜŞMELERİ TIKANDI
Güney Kıbrıs Cumhurbaşkanlığı Seçimleri |
“Tabii Güney’de siyaset çok farklı. Şimdi cumhurbaşkanlığı seçimleri var. Anastasiadis hiçbir şey kazanmadı müzakerelerde. “En ciddi rakibi eski başkan Tassos Papadopoulos‘un oğlu Nikos Papadopoulos; o daha milliyetçi, daha çözüm karşıtı bir duruş sergiliyor. Dolayısıyla Anastasiadis çözüm karşıtı durup onun oylarından bir kısmını almak istedi gibi görünüyor. “Sonuçta Güney’de cumhurbaşkanını komünist AKEL belirleyecek. İkinci turda AKEL’in tercih edeceği aday büyük bir ihtimalle kazanacak. Daha AKEL kendi adayını belirlemedi.” |
