UNICEF Türkiye’de çalışan çocukların neredeyse yarısının mevsimlik tarım işlerinde çalıştığına, sanayi sektöründe çalışan çocuklar ise iş yerindeki tehlikeler, yaralanma ve kaza gibi risklerle karşı karşıya olduğuna dikkat çekti.
Türkiye'deki çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinden bir diğeri olarak sokaklarda çalıştırılan çocukların da yaşarının beşe kadar düştüğü vurgulandı.
Planlama var, sonuç yok
UNICEF’in altını çizdiği noktalardan biri de planlamaların sonuca ulaşmadığıydı.
Türkiye’de 2015’e kadar çocuk işçiliğinin en kötü biçimlerinin önüne geçmek amacıyla 2005’te Zamana Bağlı Politika ve Program Çerçevesi hazırlanmansa rağmen 2006'dan 2013'e kadar rakamlarda herhangi bir değişiklik olmadı.
“Hâlâ 6-17 yaş arasında ekonomik amaçlarla çalışan 800 binden fazla çocuğun yanı sıra ev işlerinde çalışan milyonlarca çocuk bulunuyor.”
Oyun hakkı bile yok
UNICEF’in verdiği bilgilerin bazıları şöyle:
* Mevsimlik tarım işlerinde çalıştırılan çocuklar dört aydan fazla bir süre okula gitmiyor ve güneşin altında tarımsal kimyasallarla yakın temas halinde ve hatta bazen su ve elektriğin olmadığı şartlarda ailelerine destek olabilmek için günde 10 saatten fazla çalışıyor.
* Bu çocuklar eğitim; sağlık, oyun, sosyal güvenlik, yeterli yaşam standartları ve hatta bazen nüfus kaydı gibi haklarından bile mahrum kalıyorlar.
Hak ihlalleri
* Sanayi sektöründe çalıştırılan çocukların bir kısmının mesleki eğitimi bile yok.
* Bu çocukların ekonomik istismardan korunma hakkı, eğitim hakkı, sosyal güvenlik hakkı ve yaşama hakkı gibi hakları da tehlike altına giriyor.
Risklerle karşı karşıya
* Sokaklarda çalıştırılan çocuklar kaza, yaralanma ve diğer tehlikelere karşı savunmasız kalmanın yanı sıra çevreden gelebilecek birçok riskle de karşı karşıya.
* Bu çocuklar oyun oynama, aile ortamında yaşama ve ekonomik istismardan korunma haklarından mahrum kalıyorlar.
Öneriler
UNICEF’in çocuk işçiliğinin en kötü bu üç biçiminin önlenmesi hedefine ulaşılması için önerileri şöyle:
* Mevsimlik tarım işlerinde çalışan çocukların eğitim, sağlık ve oyun haklarından mahrum kalmamaları ve ailelere çocuklarının çalışarak aile ekonomisine sağlayacağı katkıya ihtiyaçları kalmayacak şekilde gerekli maddi yardımların yapılması için özellikle mevsimlik tarım işlerinde çalışan çocuklara odaklanılmalı ve çocukların tarlalardan kurtarılması için hem yaşadıkları illerde hem de mevsimlik tarım işçisi olarak göç ettikleri illerde bu kişilere yönelik sosyal destek mekanizmaları güçlendirilmeli.
* Çalışma kanunu ve eğitim kanununda belirlenen çalışma ve eğitim alma yaşlarındaki iki yıllık farktan dolayı, 13 yaşındaki çocukların, ortaokul dördüncü sınıfı bitirip yasal çalışma yaşı olan 15 yaşına gelene kadar sanayi veya hizmet sektöründe ekonomik amaçlarla çalışmalarının önlenmesinin yanısıra aşırı yoğun ev işlerinde ve benzer işlerde çalıştırılmalarını engellemek için bu konuda yeni yasal düzenlemeler yapılmalı ve destek politikaları uygulanmalı.
* 15-18 yaş arasındaki çocukların ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmasını yasaklayan yönetmeliğin yürürlükten kaldırılması sonucunda çocukların bu tür ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılma riskinden korunması için gerekli tedbirler alınmalı.
* Çocukların ekonomik amaçlarla çalışmalarını önlemek için çocuk sahibi ailelere daha fazla destek sağlanabilmesi amacıyla sosyal güvenlik hizmetinin kapsamı genişletilmeli. (YY)
