Gelecek Öğle Yemeğinde Belirlenebilir

Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu "Devlet İlköğretim Okullarında Ücretsiz Öğle Yemeği Sağlamak Mümkün mü?" başlıklı raporunu kamuoyuna duyurdu.

Okul Yemeği Programı (OYP) ile ilgili rapor Açık Toplum Vakfı ve Boğaziçi Üniversitesi'nin desteğiyle, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu tarafından hazırlandı. Araştırma ekibinin Ayşen Candaş, Başak Ekim Akkan, Sevda Günseli, Mehmet Baki Deniz'den oluştuğu projenin danışmanlığını Prof. Dr. Ayşe Buğra yaptı

1 Kasım 2010 - 1 Mayıs 2011 arasında yapılan literatür taraması ve saha araştırmasının sonuçlarını ve farklı ülkelerdeki örnekleri içeren çalışma, "kalıcı eşitsizliklerin dönüştürülmesinde etkin bir sosyal politika aracı" olarak OYP'yi öneriyor; Türkiye'de nasıl uygulanabileceğini, faydalarını ve olası sonuçlarını değerlendiriyor.

Dev­let ilköğretim okullarında ücretsiz yemek ihtiyacını görünür kılmayı amaçlayan çalışma, OYP'yi Türkiye için bir model olarak öneriyor.

Eğitime eşit erişim hakkı

Rapor, devlet ilköğretim okullarının en önemli işlevinin sosyo-ekonomik açıdan eşit olma­yan vatandaşların çocuklarının, ailelerinin alım gücü, geliri ne olursa olsun, birbirleriyle aynı şartlarda kaliteli bir eğitim almalarını sağlamak olduğunu söyleyerek "eğitime eşit erişim hakkını" önplana çıkarıyor.

Toplumdaki eşitsizliklerden hareketle çocuklara ve eğitim alanına odaklanan rapor, çocukların eğitim hayatına devam edebilmeleri ve derslerinde başarılı olabilmeleriyle ücretsiz yemek hizmeti arasındaki ilişkiyi anlatıyor.

Ücretsiz öğle yemeğinin yoksul ailelerin üzerindeki maddi yükü nasıl hafifleteceğini, böylece çocuğun okula devam edebilmesindeki rolünü gözler önüne seriyor.

Yoksul çocukların içinden gel­dikleri sosyo-ekonomik ortamın eğitim hayatlarına aynen yansımamasıyla eşitsizliğin giderilmesine katkıda bulunulacağını söylüyor.

OYP'nin tam da bu nedenle önemli olduğunu ve uzun vadede kalıcı eşitsizliklerin dönüştürülmesinde etkili olduğunu savunan rapor,  programın yoksul öğrencilerin daha fazla maruz kaldığı sağlıksız beslenmenin ve sonucunda ortaya çıkan öğrenme ve gelişim bozuklukla­rının önlenmesinde aktif bir rol oynadığını anlatıyor.

OYP'ye neden ihtiyaç var?

Rapor, Türkiye'deki mevcut sistemin işleyişinden hareket ederek ilköğretim okulları için önerdiği OYP'nin hangi ihtiyaca denk düştüğünü de gösteriyor. Bu çerçevede çocuklar ve eğitim ekseninde çizilen Türkiye profilinde böyle bir programa ihtiyaç duyulması ana hatlarıyla şu verilere dayandırılıyor:

* Okul günlerinde verilen öğle yemeğiyle çocuğun toplam sıcak yemek tüketiminin yüzde 16'sının karşılanabileceği ve bunun yoksul bir ailenin çocuğu için yaptığı harcamaların yüzde 10'una denk düştüğü hesap ediliyor.

* 1999-2005 arasında yapılan bir araştırma 436 bin 614 çocuğun ilköğretimini tamamlamadan okulu bıraktığını gösteriyor. TÜİK'in bir araştırması da Türkiye'de çalışan çocuklar arasında okula devam etmeyenlerin yüzde 20'si okul masraflarını karşılayamadığı için okuldan ayrılıyor.

* Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, Türkiye 11-15 yaş arasındaki çocukların sağlık şikayetlerinin en yüksek olduğu ülke.

* TÜİK'in 2008 Sağlık Araştırması'na göre, Türkiye nüfusunun yüzde 47,6'sı fazla kilolu veya obez. Aynı şekilde Dünya Sağlık Örgütü'nün verileri de Türkiye'de 11 ile 15 arasında üç farklı yaş grubundaki çocukların ortalama yüzde 14'ünün fazla kilolu veya obez olduğunu gösteriyor.

* Çok sayıda araştırma, kronik yetersiz beslenmenin çocukların merkezi sinir sistemini ve bilişsel gelişimini sekteye uğrattığı yönünde bulgularla dolu. (YY)