"E-lim- Siz- de... E-be-len-di-niz!"

Sosyal Hizmet Uzmanı Güven Tunç bir kitap yayımladı: Çocuklar, ana-babalar, öğretmenler, hemşireler, doktorlar, mühendisler, mimarlar, şehir planlamacılar, psikologlara, haberciler, belediyeciler, yasa yapıcılar, polisler, tüm kamu görevlileri, tüm yöneticiler, yetişkin olan herkes için.

Güven Tunç kitabında; "Çocuklarımızdan Öğreniyoruz" üst başlığı altında umudun ve yaşamın,  suyun, toprağın, havanın ve insanın, barış dolu bir hayatın bildirgelerine;

Biz Çocukların Hakları (Çocuk Haklarına Dair Sözleşme), Tüm İnsanların Hakları (İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi), Annelerin, Teyzelerin, Ninelerin, Ablaların - Tüm Kadınların ve Kız Çocuklarının Hakları (Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan kaldırılması Uluslararası Sözleşmesi), Engelli Hakları Bildirgesi, Ninelerin Dedelerin Hakları (Birleşmiş Milletler Yaşlı İlkeleri), Yaya Hakları Bildirgesi, Avrupa Kentli Hakları Bildirgesi, Hayvan Hakları Bildirgesi ile "Bir Kızılderili Amcanın Mektubu"na yer vermiş.

Kitap; çocuklara haklarını, özgürlüklerini duyurmak, tüm çocukların aynı haklara sahip olduğunu anlatmak, onların insan olmaktan onur ve coşku duymaları için hazırlanmış. Ve çocuklar kendi haklarını öğrenirken, annesinin, ablasının, teyzelerinin yani tüm kadınların ve kız çocuklarının hak ve özgürlüklerinden,  ninelerin, dedelerin, engellilerin, kırsal kesimde ya da kentte yaşayanların, yayaların haklarından, ağaç kardeşlerinin, hayvan dostlarının, neşeyle akan derelerin, evimiz olan dünyanın haklarından haberdar olması için yazılmış.

Yazar özgürlük, eşitlik, kardeşlik bildirgelerinin yer aldığı kitabını; çocukların kendi haklarını öğrenip, bilmeyenlere anlatması, onurumuza ve haklarına sahip çıkması, başkalarının onuruna ve özgürlüklerine saygı duymaları, tüm insanların hak ve özgürlüklerini kullanabilmeleri, herkesin mutlu olması için yazmış.

Kitabın adı: "Elimsende"

"Elimsende"; hepimizin bildiği bir çocuk oyunu. Hani ebenin kaçışan çocukları yakalamak için koşuşturup, yakaladığı arkadaşına elini sürerek  "elim sende" diye bağırıp ebeliği devrettiğimiz, eli hamurlu annemize "elim sende" diye bağırıp kaçtığımız oyun.

Diyor ki Güven Tunç: "Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'yi, 'Benim Haklarım' adıyla sadeleştirdikten bu yana neredeyse bir on yıl kadar ebelik bende kaldı.

Bu kitabın adını bu güzel oyundan etkilenerek verdim. Çok uzun süredir ben ebeydim. Bu arada diğer haklarımızla ilgili metinleri seçtim, okudum, üzerinde çalıştım. Bir kitap dosyası yaptım. Şimdi bu kitap hanginizin - bir çocuğun, genç bir annenin, bir köy öğretmeninin, idealist bir hemşirenin, bir mimarın, bir gazetecinin- elindeyse, sizi ebeledim. 'Elim sende' Bu hakları başkalarına anlatıncaya kadar ebe sizsiniz."

Evet; şimdi ebe benim.

İşte Çocukların Haklarından bazıları... Her insan 18 yaşına kadar çocuktur.(Md-1) Çocuk hakları bütün çocuklar içindir. Beyaz çocuk, kara çocuk, kız çocuk, erkek çocuk fark etmez. (Md-2) Bizi haklarımıza uygun olarak büyüten, gelişmemiz için yol gösteren büyüklerimize kimse karışmaz. (Md-5) Her çocuk doğduğunda bir isim alır. Devlet bu ismi kaydeder, çocuğa bir kimlik verir. Artık çocuk, o devletin vatandaşı olur. (Md-7) Çocuğu, ailesinden kimse koparıp, alamaz. Ama bazen, anne baba çocuğa bakamaz durumda olabilir. Çocuk bu durumdan zarar görmesin diye çocuğa başka bir bakım sağlanır. Bu bakım sırasında çocuk anne babasıyla düzenli görüşebilir. (Md-9)

Çocuklar onurlu ve saygın birer insandır. Hiç kimse çocukların onurunu kıramaz. Çocukları küçük düşüremez. (Md-16)  Devlet; çocuk kitaplarının çok çok basılmasını ve tüm çocukların bu kitaplardan yararlanmasını sağlar (Md-17: çekinceli) Çocuklar bazen ailelerinden yoksun kalabilirler. Bazı aile ortamları ise, çocuklar için yararlı olmayabilir. İşte o zaman, çocukların devletten özel koruma ve yardım alma hakları vardır. Devlet bu görevini, çocuk için uygun aile bularak ya da ona yuva olacak bir kuruluşa yerleştirerek yapar. (Md-20)

Okulumuz bizim becerilerimizi, zekâmızı, yeteneklerimizi geliştirir. Bizi insan haklarına saygılı yetiştirir. Okulda barışı, kardeşliği, dostluğu, özgürlüğü, çevremizi korumayı öğreniriz.(Md-29: çekinceli) Biz çocuğuz. Büyükler gibi bir işte çalışamayız. Biz okula gider, oyun oynarız. Eğer çalışmak zorunda kalırsak; yapacağımız iş eğitimimize engel olmamalı, sağlığımızı bozmamalı, bizde zararlı alışkanlıklar yaratmamalıdır.(Md-32)

Eğer bir çocuk herhangi bir nedenle zarar görmüşse, bedensel ve ruhsal sağlığına kavuşması için devlet tüm önlemleri alır. Çocuğun özgüven ve saygınlığıyla yeniden topluma katılmasını sağlar.(Md-39) Çocukların haklarını hem çocuklar hem büyükler bilmelidir. Devlet tüm çocukların haklarını bilmelerini sağlar.(Md-42)

İşte Bütün İnsanların Haklarından bazıları... Bütün insanlar özgür doğar. Bütün insanlar hayatları boyunca özgürdür. Dünyadaki bütün insanlar eşittir. Dünyadaki bütün insanlar kardeştir. Dünyadaki bütün insanlar onurludur. Bütün insanlar akla ve vicdana sahiptir. İnsanlar birbirlerini kardeşçe sevebilir.(Md-1) Yaşamak, özgür olmak, güvenlikte olmak her insanın temel hakkıdır.(Md-3) İnsanların özel hayatına, ailesine, evine, haberleşmesine karışılmaz. Evlerine izinsiz girilmez, eşyaları, dolapları karıştırılmaz. Telefonlarına, mektuplarına,  mesajlarına bakılmaz. Yasalar; insanların özel hayatına karışılmasına ve onurlarının kırılmasına engel olur. (Md-12)

Her insanın; düşünce vicdan ve din özgürlüğü vardır. İnsanlar düşüncelerinde özgürdür. Hangi dine inanacakları konusunda özgürdür. İstedikleri dini seçip inanabilirler. İnançlarını değiştirebilirler. İnançlarının gerektirdiği uygulamaları açık veya özel bir biçimde yapabilirler.(Md-18)

İşte Annelerin, Teyzelerin, Ninelerin, Ablaların -Tüm Kadınların ve Kız Çocuklarının- Haklarından bazıları... Kadınlarla erkekler eşittir. Annelerle babalar eşittir. Kız çocuklarla erkek çocuklar eşittir. Kadınlar, genç kızlar ve kız çocukları; onuru ve saygılı bireylerdir. Kız çocuklarının, genç kızların ve kadınların hakları korunur. Onlara ayrım yapanlara engel olunur. (Md-1)

Kadınlar da erkekler de değerli bireylerdir. Babalar da yemek yapar, ev temizler, bebeklere bakar, çamaşır yıkar ve ütü yapar. Annelerde arazide çalışır, tarla sürer, evraklarla uğraşır, bilgisayar kullanır, makine tamir eder, satış yapar. Mutlu ailelerin mutlu çocukları olur. Babalar ailelerin mutlu olması için evdeki işleri annelerle paylaşır. Anneleri dinlendirir. Annenin de arkadaşlarıyla buluşup eğlenmesi için yardım eder. (Md-5)

Evlilikte, kadınla erkek eşittir. Kadın eşini seçme ve istediği insanla evlenme hakkına sahiptir. Evlilik sırasında kadınla erkek eşittir. Eğer evlilik bitiyorsa, bitişinde de eşittir. Eşler, evlilikleri sırasında edindikleri mallarda, eşit hak sahibi olurlar. Anne ve babanın  çocukları ile ilgili konulardaki hakları eşittir. Kız çocuklar ve erkek çocuklar; 18 yaşına gelmeden evlenmezler. (Md-16)

İşte Engelli Haklarından bazıları... Bazen insanlar; kendi kendilerine yapabilecekleri bazı işleri yapamaz. Bedensel veya zihinsel olarak engellenir. Yürüyemeyebilir, göremeyebilir, duyamayabilir, hızlı düşünemeyebilir. Engelli insanlar doğuştan ya da sonradan olan bir kayıp nedeniyle, evde ve dışarıda bazı işleri yapmakta engellenendir. (Md-1) Devletler engelli bireylerle ilgili kuruluşlar oluşturur. Engelli bireyler, haklarının gelişmesi için bu kuruluşla paylaşabilir. (Md-13)

İşte Ninelerin Dedelerin Haklarından bazıları... Nineler ve dedeler, yaşlandılar diye toplumdan koparılmazlar.  Nineler ve dedelerin topluma yararları çok olur. (Katılım İlkesi) Nineler ve dedelerin, aileleri ve çevreleri tarafından sevilme sayılma ve korunma hakları vardır. (Bakım İlkesi) Nineler ve dedeler; karikatür, resim, heykel, maket uçak yapmak gibi etkinlikler yapabilirler.(Kendini Gerçekleştirme İlkesi)

Kitap; bir insan hakları aktivistinin elinden çıkma.

Kitapla; bildirgelerdeki hakların daha sade ve anlaşılır bir dille ifade edilmesi amaçlanmış ve bu çok da iyi kotarılmış.

Ben bu kitap tanıtım yazısıyla sizi ebeliyor ve avazım çıktığı kadar bağırıyorum  "Elim sende (sizde)"(ŞD/BÇ)

*Şadiye Dönümcü. Sosyal Hizmet Uzmanı.

**Güven TUNÇ. ELİMSENDE (Benim Haklarım, Annemin Hakları, Dünyamın Hakları) Akademi Matbaası. Ankara, 2009.

*** Yazarla iletişim: [email protected]