24 Temmuz Basın Özgürlüğü Günü ve ilk sansürsüz gazetelerin yayımlanmasının 104. yılında, 95 gazeteci ve 35 dağıtımcı Temmuz ayına hapiste girdi. 95 gazeteciden 62'si ve 35 dağıtımcının tümü Kürt medyasından.

Üç aylık dönemde altısı gazeteci 24 kişiye TMK'dan 91 yıl 9 ay 18 gün hapis ve 40 bin TL para cezası verildi.

Temmuz 2011'de 68 gazeteci hapisteydi. Mahkemeler üç ayda 44 yıl 8 ay hapis cezası vermiş, 223 yıl hapis istemişti.

Gazeteciler hapisteki meslektaşlarının serbest bırakılması için sokaklarda, adil yargılanmaları için mahkemelerde hak arama peşindeydi.

Hükümetin tepkiler sonucunda, basın dosyalarına şartlı af getiren Meclis'te bekleyen üçüncü yargı paketi 2012'nin ikinci çeyreğinde de tartışılmaya devam etti. Gazetecilik örgütleri düzenlemeyle yargının bazı basın suçlarını 'terörizm' olarak nitelendirmesini ve tutuklulukları keyfi şekilde uzatmasını değiştirmeyeceğini, dolayısıyla ifade özgürlüğünü hakkındaki temel sorunlara çözüm getirmeyeceğini söylediler.

95 gazeteci ve 35 dağıtımcı/medya çalışanı yargılamalar ve soruşturmalarda genellikle "haber takibi", "kitap yazımı", "iktidara eleştirel habercilik" ve "Kürt medyasında çalışmak" gibi iddialardan yola çıkan, özetle yaptıkları gazetecilik faaliyetini "yasadışı örgütün medya ortamı" eylemliliğine dayandıran bir "suç"la karşı karşıyalar.

Gazeteci ve dağıtımcılar "örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi" ve/veya "örgüt içindeki hiyerarşik yapıya dâhil olmamakla birlikte örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek" ile suçlanıyorlar. Bazı gazeteciler ise silahlı ya da silahsız örgüt kurmak, sevk ve idare etmek, üye olmak suçlaması ile yargılanıyor ve hakkında hüküm verilenler var.

Sadece dört gazeteci doğrudan yaptıkları haber, yazdıkları yorum ve kitaplardan dolayı açılan ceza davalarında yargılanıyor: Azadiya Welat gazetesi sorumlu yazı işleri müdürleri Vedat Kurşun, Ruken Ergün ve Ozan Kılınç, Aram Yayınları imtiyaz sahibi ve Hawar gazetesi sorumlusu Bedri Adanır.

Tutuklama bir tedbir olmasına rağmen, "kaçma şüphesi", "delilleri yok etme, gizleme, değiştirme", "tanıklar üzerinden baskı", "yoğun ve kuvvetli suç şüphesi" ve haklarında ileri sürülen suçlamaların Ceza Muhakemesi Kanunu 100. madde kapsamında sayılan suçlardan olması gibi kriterler, 2012'nin ikinci üç aylık döneminde de uygulamadaydı.

Bağımsız İletişim Ağı (BİA) Medya Gözlem ve İfade Özgürlüğü 2012 Nisan-Mayıs-Haziran Raporu "Gazeteci cinayetleri/yargılama", "Hapisteki gazeteciler", "Dağıtımcı-çalışanlar", "Tahliyeler", "Saldırı, tehdit ve engellemeler", "Soruşturmalar, açılan/süren davalar ve kararlar", "Kürt politikacıların davaları", "TCK 285, 288", "Hakaret, kişilik hakları ve tazminat davaları", "Muzır Kurulu kararları", "Yasaklama, kapatmalar, toplatmalar", "AİHM'e başvurular, kararlar" ve "RTÜK uyarıları" başlıklarından oluşuyor.

Rapor hapisteki gazeteci sayısını, uzun tutuklulukları, ifade özgürlüğü kapsamındaki soruşturma ve yargılamaları, ifade ve basın özgürlüğünü kısıtlayan Terörle Mücadele Kanunu (TMK) 7/2 başta olmak üzere, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 215, 220, 285, 288, 314. maddeleri bağlamındaki davaları ortaya koyuyor.

Yargılamalarda TMK 7/2'ye genellikle TCK 220/7 (örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüte yardım etmek) ve TCK 314/2 (silahlı terör örgütü üyesi olmak) maddeleri eşlik ediyor.

TMK'dan 91 yıl 9 ay hapis

Üç ayda altısı gazeteci, 24 kişi TMK 7/2'den 91 yıl 9 ay 18 gün hapse ve 40 bin TL para cezasına mahkûm oldu. 2011'in aynı döneminde mahkemeler 44 yıl 8 ay hapis cezası vermişti.

BDP'lilere fezleke

Çeşitli savcılıklarca Barış ve Demokrasi Partisi'nin (BDP) 29 milletvekilinden 25'i hakkında üç ayda toplam 61 fezleke düzenlendi:

Hakkında fezleke düzenlenen milletvekilleri Adil Kurt, Ahmet Türk, Altan Tan, Aysel Tuğluk, Bengi Yıldız, Demir Çelik, Emine Ayna, Ertuğrul Kürkçü, Esat Canan, Gültan Kışanak, Hüsamettin Zenderlioğlu, Halil Aksoy, Hasip Kaplan, İbrahim Binici, İdris Baluken, Leyla Zana, Nursel Aydoğan, Özdal Üçer, Pervin Buldan, Mülkiye Birtane, Sabahat Tuncel, Selahattin Demirtaş Selma Irmak, Sırrı Sakık ve Sırrı Süreyya Önder,

Dokuz fezleke ile Özdal Üçer, hakkında en çok fezleke düzenlenen milletvekili.

Fezlekelerin konuları ise şöyle: 'PKK propagandası yapmak' (TMK 7/2), 'Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefet' (2911 sayılı kanun 28/1), 'suçu ve suçluyu övme' (TCK 215), 'Siyasi Partiler Kanunu'na muhalefet' (2820 sayılı kanun 78. madde), 'kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret' (TCK 125), ''örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlemek suretiyle örgüte üye olmak' (TCK 314/2), 'Başbakan'a hakaret' (TCK 301), 'halkı kin ve düşmanlığa tahrik' (TCK216)

''Hakaret''ten

Rapor döneminde hakaretten yargılanan dokuzu gazeteci 16 kişinin davaları sürdü.  "Hakaret", "kişilik haklarına saldırı" iddiası ve tazminat talebiyle ikisi gazeteci dört kişiye toplam 1 yıl 11 ay hapis ve 12 bin TL para cezası verildi.

Geçen yılın aynı döneminde sekiz kişi dokuz yıl dört ay hapse, üçü Başbakan Erdoğan'a ödenmek üzere beş kişi 29 bin 860 TL tazminat ödemeye mahkûm olmuştu.

Kapatmalar, Toplatmalar

İkinci çeyrek döneminde bir kitap müstehcen olduğu iddiasıyla MEB'in "100 Temel Eser" listesinden çıkarıldı. Aynı gerekçeyle bir şarkı yasaklandı, bir çizgi roman sansürlendi, bir dergi de yayınevine iade edildi. TKP'nin 1 Mayıs afişi ise hakaret içerdiği iddiasıyla yasaklandı. Haftalık Demokratik Vatan gazetesi örgüt propagandası yaptığı gerekçesiyle 1 ay kapatıldı.

AİHM'e Başvurular ve Kararlar

2012'nin ikinci çeyrek döneminde bir gazeteci "işkence yasağı" ve "özgürlük ve güvenlik hakkı"nın ihlal edildiği gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) başvurdu.

RTÜK

RTÜK Nisan-Haziran 2012 döneminde TV kuruluşlarına 96 uyarı ve 68 para cezası, radyolara ise 18 uyarı ve iki para cezası verdi.

RTÜK cezalarını 'koruyucu sembol', 'insan onuru ve özel hayatın gizliliği', 'masumiyet karinesi', 'Türkçenin doğru kullanımı', 'kişileri fal veya batıl inançlar yoluyla istismar', 'cevap hakkı', ' yarışma ve lotaryalar', 'müstehcen yayın', 'hukukun üstünlüğü', 'ayrımcılık', 'tütün ve tütün mamulleri', 'haberin verilişi' ve reklam-sponsorluk-ürün yerleştirme ile ilgili maddelere dayandırdı. (EG/BA)