Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) işkencenin tıbbi olarak belgelendirmesi için kaynak oluşturacak İşkence Atlası'nı yayınladı.
Konu üzerine uzman hekimler tarafından hazırlanan 236 sayfalık atlas işkence yöntemleri, farklı işkence türlerine ait muayene sırasında belirlenen fiziksel bulgular, tanısal incelemeler ve olgu örnekleri içeriyor.
Çalışmanın editörlüğü yürüten Dr. Önder Özkalıpçı ve Dr. Ümit Şahin "Amacımız işkencenin tıbbi bulguları konusunda fazla deneyimi olmayan hekimlerin en azından görsel bir temele ve işkence iddialarını sorgulamalarını sağlayabilecek belli bir nosyona sahip olmalarını sağlamak, adli tıp uzmanlık eğitimi almış hekimlerinse mesleki olarak sahip oldukları sorgulama bilgi ve becerilerini, en azından işkence konusuyla ilgili olarak zenginleştirmek" diyor.
Atlasın yazarları arasında Özkalıpçı ve Şahin'in yanı sıra, Dr. Tükcan Baykal, Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, Prof. Dr. Okan Akhan, Prof. Dr. Fikri Öztop ve Prof. Dr. Veli Lök de yer alıyor.
Çizimlerse Dr. Korkut Canpolat ve Dr. Halis Dokgöz'e ait.
Kitapta TİHV'in 1990'dan bu yana yürüttüğü rehabilitasyon ve tedavi çalışmaları sırasında karşılaştığı 10 binden fazla işkence mağduruna ait 6 binden fazla fotoğraf ve röntgen filmi arasından seçilen örnekler de yer alıyor.
Dünyada ilk
Kitap, TİHV'in Türk Tabipler Birliği (TTB) ve Adli Tıp Uzmanları Derneği'yle (ATUD) sürdürdüğü işkence karşıtı çalışmaların uzantısı.
Üç örgütün, uzmanların ve uluslararası kuruluşların da katkısıyla işkencenin etkin biçimde soruşturulması için hazırladığı el kitabı, İstanbul Protokolü Birleşmiş Milletler (BM) belgesi olarak 2001'de çıkmıştı.
Vakıf Başkanı Yavuz Önen, dünyada bir ilk olan atlasın geliştirilerek tekrar yayınlanacağını söylüyor. Önen, atlasın işkence soruşturmalarında yer alacak uzmanlar, hukukçular ve hak savunucuların yardımcı olacağını belirtiyor.
İşkence artıyor, yasallaşıyor
Kitabın girişinde, "İşkencenin cezasız bırakılması ve işkencecilerin korunması bütün dünyada işkencenin ortadan kaldırılması önündeki en önemli engel" deniliyor.
Son yılarda "terörle mücadele" gerekçesiyle İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) de içinde bulunduğu birçok ülkede işkence uygulamaları yasal hale getirilmeye çalışılıyor.
TİHV araştırmalarına göre, Türkiye'de de 1980'den bu yana 1 milyondan fazla insan işkence gördü. Vakfa göre, 2006 ve 2007 raporları –yetkililerin iddialarının aksine- işkence vakalarının son dönemde arttığını gösteriyor.
Çocuklar, siyahlar, işkenceyi ayırt etmek...
Kitapta çocuklara yönelik işkence ve özellikle 2000'de yaşanan cezaevi operasyonları sırasındaki uygulamalar ayrı birer başlık altında aktarılıyor.
Kişinin kendine zarar vermesi, yalancı işkence, cilt hastalıkları, siyah derililerin muayenesi de işkencenin ayırt edilebilmesi için özel olarak inceleniyor.
"İşkence yapanlar genellikle iz bırakmamayı hedeflerler" diyen Özkalıpçı ve Şahin, özsözü şu temenniyle bitiriyor:
"İşkencenin yeryüzünden silindiği gelecek günlerde bu atlasın tarihi bir belgeden ibaret kalmasını tüm kalbimizle diliyoruz." (EÜ/GG)
