Haziran’da Ölmek Zor

Orhan Kemal, Ahmed Arif ve Nazım Hikmet…

Bir 2 Haziran günü Orhan Kemal ile Ahmed Arif’i, 3 Haziran günü Nazım Hikmet’i kaybettik.

Hasan Hüseyin Kormazgil’in “Haziran’da Ölmek Zor” şiirinde dediği gibi

“yıllar var ki ter içinde

       taşıdım ben bu yükü

bıraktım acının alkışlarına

                      3 haziran '63'ü”

Nazım Hikmet 3 Haziran 1963’te Moskova’da sürgünde, sabah gazetesini almak için çıkarken kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti. 61 yaşındaydı.

Yine Hasan Hüseyin’in aynı şiirde dediği gibi

“bir kırmızı gül dalı

                    şimdi uzakta

bir kırmızı gül dalı

                    iğilmiş üzerine

yatıyor oralarda

bir eski gömütlükte

       yatıyor usta”

Nazım’a 11 ayrı dava açılmıştı. 1938’de orduyu ayaklanmaya kışkırtmak suçlamasıyla çıkarıldığı mahkemede 28 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırıldı. 12 yılını memleketinin farklı hapishanelerinde geçirdi. 1950 affıyla çıktı. Bir yıl sonra askere alınması sözkonusu olduğunda, ki o sırada 48 yaşındaydı, yurtdışına çıktı. Memleket hasretiyle öldü.

Ahmed Arif 2 Haziran 1991 günü, Nazım gibi kalp krizi geçirerek öldü. 64 yaşındaydı.

Edip Cansever’in “Mendilimde Kan Sesleri”nde seslendiği Ahmet Abi, Ahmed Arif değildir, lakin ben hep “dirseği iskemleye dayalı, güzel kadeh tutuşlu Ahmet Abi”nin, Ahmed Arif olsaydı diye düşünürüm:

Gülemiyorsun ya, gülmek

Bir halk gülüyorsa gülmektir

Ne kadar benziyoruz Türkiye'ye Ahmet Abi

Der şiirde Cansever. Türkiye’ye benzer gerçekten Ahmed Arif. “Nazım dünya şairiyse, Ahmed Arif Anadolu şairidir” sözü çok doğrudur.

Orhan Kemal ise 2 Haziran 1970 günü 56 yaşındayken öldü. Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü idi. Katip, bulaşıkçı, fabrika ve matbaa işçisi olarak çalıştı. Şiir yazıyordu. Beş yıl hapis yattı. Suçlama bugünün iddianamelerini aratmayacak türdendi: “Nazım Hikmet okumak”.

Bursa mahpushanesinde “suç fiili”yle Nazım’la tanıştı. Yaşamı değişti Nazım’ın yönlendirmesiyle roman ve öykü yazmaya başladı.

Mahpustan çıkışında hamallık ve amelelik yaptı. Hayatının sonuna kadar yazdı. Murtaza (1952) Bereketli Topraklar Üzerinde (1954) Devlet Kuşu (1958), Gurbet Kuşları (1962), 72. Koğuş (1967) gibi başyapıtlar bıraktı.

Ezcümle bu memlekette yaz mevsimi Nazım, Ahmet Arif ve Orhan Kemal'in Haziranı'ın hüznüyle başlar; her yıl daha da ağırlaşır. Bu yıl 1 Haziran'a Ethem Sarısülük, 2 Haziran'a Mehmet Ayvalıtaş, 3 Haziran'a Abdullah Cömert de katıldı.

Ne çok acı, hüzün var bu memlekette.

Hilmi Yavuz'un Nazım Hikmet için yazdığı şiirde dediği gibi:

"hüzün ki en çok yakışandır bize,

belki de en çok anladığımız

biz ki sessiz ve yağız

bir yazın yumağını çözerek

ve ölümü bir kepenek gibi örtüp üstümüze

ovayı köpürte köpürte akan küheylan" (HK)