Fotoğraf: Murat Bayram/bianet
Haberin Kürtçesi / İngilizcesi için tıklayın
“Xwezî baranek bibare jana dil paqij bike. Xwezî piştî her bahozan roj derbikeve. Li vê jiyanê tu bi tenê yî. Ti kesên te tune ye! Rastî ev e birako xwe nexapîne.”
“Keşke bir yağmur yağsa da kalbin sızısını alıp götürse. Keşke her fırtınanın sonunda güneş doğsa. Fakat yalnızsın. Kimsen yok! Kardeş, bu senin gerçeğin, kendini kandırma...”
İstiklal Caddesi’nde, bir duvara yaslanmış, sanatçı XEM’e sormak üzere hazırladığım sorulara bakıyorum. Kulağıma ritmik akan XEM’in sesi yukarıdaki cümleleri aktarıyor. Boynuma astığım makinama yasladığım, elimde tutuğum küçük defterden çıkardığım notlarımı hızlıca gözden geçiriyorum. O sıradada rap söyleyen sanatçıların kendine has yürüyüşü ile yaklaşan XEM, makinamın vizöründen yukarıdaki fotoğrafı gibi göründü.
Onu en yakın kafeye çekip soru sorma vakti. (Tabii ki rap üzerine sohbetler de çaysız olamazdı.)
Rap müzik ve Kürtçenin birbirine uyduğunu düşünüyor musun?
XEM'in Newroz klibi (Kaynak: Red Müzik Dijital/YouTube)
(Rap sanatçılarının kliplerinden aşina olduğum şekilde sağ elini bana doğru sallayarak)
Miraaad! My dude(kanki), hem rap hem Kürtçe isyankar sesler! Birbirine çok yakışıyorlar. Rap ritimleri ile Kürtçe birbirine çok uyumlular. Bunu sadece ben söylemiyorum. Yabancı arkadaşlarım da bu kanıda.
İstanbul’da Kürtçe rap müzik yapan birçok genç var, albüm çıkararak yol açtığını, ilham verdiğini düşünüyor musun?
Çekinmeden şunu diyebilirim: Kuzey’de** ve Türkiye’de Kürtçe rapin yükünü ben üstlenmiş durumdayım. İstanbul’da yaşayan en az 8 rap sanatçısı sayabilirim. Aslında biz varız ama müzik platformlarında yokuz. Arkadaşlarımın eser çıkarmaları için onlara baskı yapıyorum. Ronî Artîn ve Reqso gibi dostlarımın eser çıkarmalarını çok isterim.
Ronî Artîn'in Kurdis Rap Night performansı
TIKLAYIN - İstanbul'da Kürtçe Rap Gecesi
Tamam, kabul ediyorum Kürtçe rap piyasası yok. Ama rapperlerin de sorumluluklarını yerine getirmediklerini düşünüyorum. Müzik platformlarında en az 10-15 ismin olması lazım ki rekabet ortamı oluşsun. Bu ortam ile de piyasa oluşabilir. Rapperlerin dinleyici kitlesinin olmayışından yakınmayı bırakması lazım. Üzerine düşeni yapmalılar. Yeni isim yok, rapper diye tanıdığımız diğer isimlerin de son 4-5 yıla ait herhangi bir eserine rastlamıyoruz.
Reqso: Kurdish Rap Night performansı
Ama geçen sene “Kurdish Rap Night” proğramını düzenlemiştiniz, değil mi?
Kurdish Rap Night Konseri
Açıkçası onu ben düzenledim. Sonra arkadaşlarım da yardımcı oldular. Ben Silêmanî, Hewlêr(Erbil), Wan, Amed, Dêrsim ve İstanbul’da da konserler düzenlemek istiyorum. Aslında bütün hazırlıklar tamamlandı ama arkadaşlar bir şekilde hazırlanamadılar. Plan da o şekilde ilerleyemeden kaldı.
Şimdi ne olacak?
Bizim, organizatörlerin bir organizasyon hazırlamasını bekleme lüksümüz yok. Biz bir şeyler yapmalıyız o ardından gelir. Bu durum Amerika, Almanya ve Türkiye’de de bu şekilde gelişti.
Türk rapperler ile yardımlaşıyormusun?
Elbette. Ezhel, Patron, Dj Suppa, Aga B. arkadaşlarım... Birkaç yıl önce Ezhel Facebook aracılığı ile bana bir mesaj yolladı. Ankara’da Kurdi-Der’e gittiğini, Kürtçeyi öğrendiğini ve Kürtçe rap üzerine araştırmalar yaptığını anlattı. Ben ve Rêzan onun ilgisini çekmişiz. Muhakkak albüm çıkarmamızı önerdi. Sonra Ankara’ya bir tiyatro oyunu için müzik yapmaya gitmişken onla tanışıp arkadaş olduk. Arkadaşlar hem destekçi hem yardımcı oldular.
(Aziz Aslan*) Kürtçe rap ve popülizmin birbiri ile nasıl bir ilişkisi var?
Popüler olmak topluluğa ulaşma yollarından biri. Çok başarılı sanatçılarımız var ama eser ve emekleri göz önüne çıkmadığından saklı kalıyorlar. Saklılık ve “Underground” olmak yolumuzu tıkıyor. Ama biz tüm topluluğa ulaşmaya çalışıyoruz. Aslında buna bir nebze ulaştığımı gösteren emareler var. Genç kız, küçük çocuk, yaşlı amcadan tutun toplumun çok değişik kesimlerinden insanlar self-video çekip bana gönderiyorlar. Sosyal medyada bu şekilde çok fazla paylaşım var. Aslında müziğim de topluma yayılmak için müsait. Hem aracınızda, hem evde, hem düğün salonunda, hem de kafe veya bir “club”da rastlayabileceğiniz bir müzik...
Senin Kürtçe yaptığın rapın genel rap müziği ile ayrışan yanları var mı?
Artık müzik tarzları arasındaki duvarların varlığından bahsedemeyiz. Tarzların karıştırılması yeni olanaklar tanımakta. Daha özgün eserler çıkmakta. Mesela parçalarımdan; Newroz: Rap, House ve pop; Biyan: Rap, Afro-trap ve R&B; Payîz: Rap, R&B ve Raggae tarzlarının karışımı.
Albümün üç parçadan oluşuyor, parça sayısı az değil mi?
Hayır. Yeni müzik trendlerini takip ettiğimiz gibi, müzik yapım ve yayım trendlerini de takip ediyoruz. Artık trend EP albümler. Bunun için üç parça yeterli. Aslında 10 parça hazırlamıştık sonra eğilimin EP’ye doğru olduğunu görünce öyle yaptık.
Ya diğer parçalar?
Bu sene içinde çıkacak iki EP albümünde onlara yer vereceğiz. Bir albümde 3, bir albümde 4 parça yer alacak.
Biraz da klibinden bahset...
(Gülüşmeden sonra) Önce bir arkadaşım ile Biyan parçasına bir klip çektik. Sonra tam istediğim gibi olmadığına kanaat getirdik. Özgür Kurt daha sonra Newroz parçası için profesyonel bir klip çekti. Newroz’a denk getirmeyi planlamadık fakat denk gelmesi güzel oldu. HDP Newroz paylaşımlarında yer verdi, Güney’de Vin TV (müzik kanalı) yayınlamaya başladı.
(MB/HK)
*Sosyal medyada XEM ile yapacağımız söyleşiyi duyurduk. Aziz Aslan’ın XEM’e yöneltilmesini istediği soruyu ona sorduk.
Fotoğraflar: Murat Bayram - bianet
**Kürdistan coğrafyasının kuzeyi.
.JPG)
