Zeytin Ağacının Gözünden Bu Toprakların Bin Yıllık Hikayesi

"Hatırlayan Zeytin Ağacı - Tanışma" bu toprakların, zeytinlerin ve diğer canlıların hikayesini bin yaşında bir zeytin ağacının gözünden ve dilinden anlatıyor.

İsmail Keskin'in son kitabı "Hatırlayan Zeytin Ağacı – Tanışma", Hayykitap etiketiyle geçtiğimiz haftalarda yayımlandı.

Keskin, yabancı olduğumuz bir isim değil. Yazarın anneannesinin Birinci Dünya Savaşı ertesinde, 1918-22 döneminde yaşadıklarından yola çıkarak yazdığı Hediye Evdoksia isimli romanı 2011’de, Aşksevdasüveyda Anadilde Aşk Defteri 2012’de, Yunanistan sınırını geçmeye çalışan göçmenlerin hikayesine yer verdiği Kaktüs Çiçeğinin Sürgünü Halep - İstanbul ise 2015’te yine Hayykitap tarafından basılmıştı.

Tarihçi, edebiyatçı ve araştırmacı kimliklerini eserlerinde harmanlayan İsmail Keskin, bu sefer bir çocuk kitabı ile karşımızda.

"Hatırlayan Zeytin Ağacı - Tanışma" bu toprakların, zeytinlerin ve diğer canlıların hikayesini bin yaşında bir zeytin ağacının gözünden ve dilinden anlatıyor. Zeytin ağacı bir milenyumluk öyküsünü ''çiçek dostuna'' yani bir çocuğa, masalsı ve lirik bir dille aktarıyor.

İpek Yolu'ndan Anadolu'ya, Peşaver'den, Bitinya’ya, Gölpazarı'ndan İznik'e uzanan hikayede, zeytin ağacı Bizans imparatorluk ritüellerinden ekolojik sisteme, zeytin yetiştirmenin sırlarından bir çok bitki ve hayvan türüne kadar farklı konularda küçük dostu ile sohbet ediyor, onun meraklı sorularına sabırlı ve kestirme olmayan cevaplar veriyor.

Ancak zeytin ağacının asıl derdi "insan insan" olmakla. Doğayı, hayvanları, toprağı, suyu, tarihi, kültürü, yeri, yöreyi seven, dinleyen, anlamaya çalışan; azığını hem insanla hem hayvanla paylaşan; azla yetinebilen, elindekinin değerini, dostluğun manasını bilen insan.

"Zeytin, insana “insan insan” olmayı öğretir sözün özü. İyi insan olmayı, ince insan olmayı, incelikli bir insan olmayı... Üstelik insanı acul yani aceleci, hoyrat ve savurgan olmaktan korur kurtarır. Yeter ki insan onu ve hallerini dinlesin, bilsin."

Zeytinliklerin maden ocağına, zeytin üreticilerinin turizmcilere, yeşilin betona dönüştüğü veya dönüştürülmeye çalışıldığı şu günlerde, dünyamıza bin yıllık bir perspektiften bakmayı, kısa vadeli çıkarların değil uzun vadeli ortaklaşmaların peşinde koşmayı öğütleyen bu masal-hikaye sadece çocuklara değil yetişkinlere de farklı bir pencere açıyor.

Kitabın grafikleri ise ayrıca dikkat çekiyor. İsmail Keskin, tarih bilgisini de kullanarak, yörenin bin yıl önceki doğal ve kültürel peyzajının gerçekçi bir şekilde resimlenmesi için çaba gösterdiğini ifade ediyor.

Örneğin eski Bizans başkenti Nicea'nın (İznik) çift cidarlı kale duvarları, Gölpazarı'nın bugün kurumuş olan gölü, Porfiroyenitos ünvanı taşıyan Doğu Roma imparatorlarının doğdukları erguvani oda, Timur'un filleri ve kahramanların döneme uygun kılık kıyafetleri kitapta kendine yer buluyor. İsmail Keskin bu çabayı şu sözlerle ifade ediyor:

"Hatırlayan Zeytin Ağacı benim için aynı zamanda hem tarihçilik hem de romancılık/kurguculuk sınavı... Bu yüzden klasik çocuk kitaplarının aksine kitapta göreceğiniz tüm çizimlerin planlarını ben kurguladım. Yani çizimlerde içine girdiğiniz dünya; temel kurgunun, hikâyenin ve Hatırlayan Zeytin Ağacı'nın dünyası, benim dünyam. Peki nasıl oldu bu? Zihnimdeki resimleri bu kitaba çok büyük bir emek katan çizer Eren Topcu'ya sayfalarca yazıyla, saatler süren konuşmalarla aktardım. Bu çaba, Hatırlayan Zeytin Ağacı'nın, yani temel kurgunun istediği o resmi buluncaya kadar durmadan devam etti. Ortaya çıkan güzellikte emeğin ve zeytinin payı çok büyük, eminim kitabı elinize aldığınızda bu hissi paylaşacağız.''

İsmail Keskin yalnızca zeytin yetiştiriciliği ve zeytin kültürüne dair değil, İznik ve çevresinin faunasına, florasına, tarihine, diline ve kültürel mirasına dair de çok değerli bilgiyi de okuyucularına epik bir dille aktarıyor, değerler sistemini yeniden sorgulatıyor.

"Zeytin altından kıymetli, altından anlamlıdır çünkü zeytinde altında bulunmayan büyük bir değer vardır ki ona vefa denir. Vefa ne mi demek? Seni seveni ondan çok sevmek, sana kıymet verene ondan daha çok kıymet vermek, kötülüğü unutup iyiliği hiç unutmamak ve hatırlamak... Zeytin hatırlar. Oysa altın unutkandır.

Hatırlayan Zeytin Ağacı her şeye rağmen geleceğe umutla bakıyor, zeytin ağaçlarıyla konuşup dut ağaçlarını kardeş bilen, çınar ağaçlarına sarılan çocuklara, onların ellerinde şekillenecek olan geleceğe inanıyor... (NÖ/EKN)

* "Hatırlayan Zeytin Ağacı - Tanışma", İsmail Keskin, Resimleye: Eren Topcu, Hayykitap, Kasım 2018.