Kuzey Dakota Direnişinde Neler Oldu?

* Fotoğraf: MPR News

Yerli Amerikalıların ve çevrecilerin aylarca süren protestolarının ardından ABD'nin Kuzey Dakota eyaletindeki boru hattı projesi durduruldu. Boru hattı için alternatif rotalar üzerinde durulduğu belirtildi.

Obama yönetimi Kasım ayı ortasında projenin tamamlanması için gereken onayı askıya aldığını, projeyle ilgili bazı müzakerelerin yapılacağını açıklamıştı. ABD Ordusu Mühendislik Birimi ise yaptığı açıklamada, yeni bir rotanın belirlenmesi amacıyla projenin durdurulduğunu söyledi.

Hafta başında, Trump'ın sözcüsü Jason Miller tarafından yapılan açıklamada, "Söz konusu petrol boru hattının yapımını destekliyoruz. Beyaz Saray'a geçtiğimizde durumu yeniden gözden geçirip uygun kararı vereceğiz" ifadeleri kullanılması üzerine göstericiler Obama Yönetimi'ne müteşekkir olduklarını belirtirken, Başkan Obama'nın görev süresi dolduktan sonra kararın değişebileceği yönünde endişelerini dile getirdiler.

Peki Standing Rock direnişi ne zaman başladı? Proje ne öngörüyor? Halk neden karşı çıkıyor?

Proje için ilk başvuru 2014'te yapılmıştı

Proje yapımına başlanması için ilk başvuru 2014’te yapılmıştı. Boru hattına karşı ilk protestolar Iowalı çiftçilerden geldi. Çiftçiler ve aktivistler, Cumhuriyetçi Iowa Valisi Branstad'a verdikleri 2 bin 300 imzalı dilekçe ile yapılması planlanan Dakota Access boru hattına projesine izin verilmemesini talep etmişler, fakat çabaları sonuç vermemişti.

Standing Rock’ta direniş başladı

2016 yılına gelindiğinde, boru hattı projesi aleyhindeki protestoların merkezi, planlanan güzergahın üzerinde yer alan ve Sioux yerlilerinin yaşadığı Standing Rock bölgesi olmuştu.

Sioux yerlileri ve destekçileri Standing Rock bölgesinde projenin yapımına engel olmak için kurdukları kampı, proje iptal edilene kadar terk etmeyeceklerini belirtmişti.

Nisan ayının başında 200 civarında yerli Amerikalı at sırtında boru hattının yapılması planlanan ve Standing Rock Sioux Kabilesi'nin kutsal toprakları sayılan bölgeye; kültürel miraslarını muhafaza etmek ve boru hattı inşaatına karşı bir direniş başlatmak için gittiler. Geçtiğimiz yaz boyunca protestolara binlerce insan akın etti ve boru hattına karşı muhalefet gün geçtikçe büyüdü.

Temmuz’da suç duyurusu

* Fotoğraf: Anadolu Ajansı

Boru hattına karşı ilk hukuki adım Temmuz ayında atıldı.

Standing Rock Sioux Kabilesi'nin avukatları, ABD Ordusu Mühendislik Birimi'nden Dakota Access'e proje için çıkan onayın verilme usulünden dolayı şikayetçi oldular.

Avukatlar aynı zamanda Dakota Access hakkında da suç duyurusunda bulundu.

"Kutsal topraklardan" buldozerle geçtiler

Ağustos sonunda, BM Yerli Halklar Üzerine Kalıcı Forum Başkanı Standing Rock’ı ziyaret etti, Kasım’da ise Forum adına yapılan yazılı bir açıklamayla Sioux Kabilesi'nin boru hattı karşısındaki protesto gösterilerini destekledikleri ifade edilmişti.

Protestolar, Eylül ayına kadar ABD ana akım medyasında fazla yer bulmadı.

3 Eylül günü, protestocuların bir önceki gün kutsal ilan ettikleri bir toprak parçasının üzerinden buldozerle geçilmesi üzerine özel güvenlik güçleri ile göstericiler karşı karşıya geldi. 30 gösterici özel güvenliğin kullandığı biber gazından etkilenirken, 12 gösterici de özel güvenlik güçlerinde görev yapan köpekler tarafından ısırılmıştı.

Protestolar birçok tanınan isme de ev sahipliği yaptı. Yeşil Parti'nin Başkan Adayı Jill Stein hakkında da protestolar sırasında yapı makinelerine yazılama yaptığı için dava açıldı.

Shailene Woodley isimli ünlü oyuncu da, gösteriler sırasında 100'ün üzerinde göstericiyle birlikte gözaltına alınmıştı.

Mahkemeden Kabilelerin taleplerine ret

9 Ekim'de federal mahkeme, kabilenin boru hattı inşaatının durdurulması yönündeki talebini reddederek, Dakota Access'in özel mülk üzerinde inşaata devam edebileceğine karar verdi.

Protestoların sürmesi üzerine, 14 Kasım'da ABD İçişleri Bakanlığı ve ABD Ordusu Mühendisler Birimi proje onayıyla ilgili son kararlarını kabilelerle görüştükten sonra tekrar değerlendireceklerini bildirdiler. Ertesi gün, ABD ve Kanada genelinde birçok grup Standing Rock'taki projeye karşı çıkan göstericilerle dayanışma içerisinde olduklarını göstermek üzere sokaktaydılar. Vermont Senatörü Bernie Sanders da Beyaz Saray önündeki gösterilere katıldı.

25 Kasım'da ABD Ordusu Mühendisler Birimi, göstericilere kamp alanlarını terk etmeleri için 10 gün vererek, 5 Aralık'a kadar alanın boşaltılmasını emretti fakat protestocular direnişte ısrarcıydılar.

* Fotoğraf: Huffington Post

3 Aralık’ta Irak'ta savaşmış ve ülkesine dönmüş olan ABD askerleri (Veterans Stand for Standing Rock grubu) protestoların merkezi olan kamp alanına gelerek; göstericilere desteklerini gösterdiler.

5 Aralık'ta ise onlarca asker, kabile şefleri önünde diz çökerek, ABD ordusu tarafından yerli halka karşı işlenen suçlar için özür dilediler.

Nasıl bir projeydi?

2014 yılının Aralık ayında, Dallas merkezli Energy Transfer Partners LP bin 172 mil uzunluğunda ve Kuzey Dakota'dan Iowa'ya, toplamda dört eyaletten geçmesi planlanan ve günde 570 bin varil ham petrol taşıması planlanan 3.78 milyar dolarlık proje için başvurmuştu.

Halk neden karşı çıkıyor?

* Fotoğraf: Camp of the Sacred Stones

Yerli Amerikalılar bu projeye iki temel sebepten ötürü karşı çıkıyorlar.

İlki, boru hattının yasalarla belirlenmiş Yerlilere Ayrılmış Bölgeler'den olan Standing Rock Bölgesi'nin yarım mil uzağından geçecek olması. Petrol boruları her ne kadar kazaya yatkın değillerse de, geçmişte çok yıkıcı sonuçlara sebebiyet vererek sızıntı yaptıkları görülmüştü. Projenin yapılması için daha öncesinde şimdi önerilen rotanın kuzeyinde farklı bir rota önerildiğini ifade eden Yerliler, şirketin bu rotayı eyaletin su kaynaklarına yakın olduğu gerekçesiyle iptal ettiğini belirttiler.

Yerlilerin projeye karşı çıkmasının ikinci sebebi ise; Yerlilere Ayrılmış Bölgeler'in kuzeyinde yeni keşfedilen kutsal topraklar ve mezarların bulunması. Bu bölge yasalarla belirlenen bölgeye dahil olmasa da, Yerliler bu alanın 150 yıl önce adaletsizce işgal edildiğini ve herhangi bir yapı çalışmasının bu alanda bulunan kutsal yerlere zarar vereceğini söylüyorlarr. Bölgenin bir kısmı 3 Eylül’de buldozerlerle üzerinden geçilmek suretiyle tahrip edilmiş, ve bu yıkım göstericilerle özel güvenlik güçleri arasında çatışmaya sebep olmuştu.

Alternatif rota belirlenecek

Obama yönetiminin 14 Kasım'da yaptığı ve projenin rotası ile ilgili kabilelerle müzakerelerin başlayacağı yönündeki açıklamanın ardından; 4 Aralık’ta ABD Ordusu Mühendisler Birimi boru hattının Lake Oahe'den geçmesine onay veren irtifak hakkını iptal ederek proje inşaatını durdurdu.

Göstericiler bu kararı büyük sevinçle karşıladı. Yerlilerin sözcüsü Dave Archambault II, bu kararı şöyle yorumladı:

“Hükümetin bu kararını canı gönülden destekliyoruz ve Başkan Obama, ABD Ordusu, Adalet Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı’nın tarihin akışını düzeltmek ve doğru olanı yapmak için attıkları adımların gerektirdiği cesareti büyük bir minnettarlıkla kutluyoruz.”

Direniş devam edecek

* Fotoğraf: Red Warrior Camp

Altyapı çalışmalarının yayılması gerektiğini savunan MAIN Koalisyonu sözcüsü Craig Stevens Ordu'nun kararını kınadı ve ''tamamen politik ve sağduyuya, yasalara aykırı bir karar'' olduğunu ifade etti. Stevens aynı zamanda, ABD’nin seçilmiş başkanı Trump'ın 47 gün sonra ofise gelmesi durumunda, Dakota Access Pipeline ile ilgili kararın değişeceğini umduklarını belirtti.

Standing Rock Kabilesi sözcüsü Dave Archambault II ise kararı ''Bu harika, bunu sizler başardınız. Sizlerin varlığı dünyanın ilgisini buraya çekti'' sözleriyle değerlendirdi.

Bu karar doğrultusunda insanların artık Kuzey Dakota'nın çetin kış şartlarında kampta kalmasına gerek kalmadığını belirterek; ''Artık ileriye bakmanın zamanıdır. Kışı, ailelerimizle geçirebiliriz'' dedi.

Pazar günü ise bazı protestocular, Ordu'nun kararının fazla belirsiz olduğunu ve bu direnişe çok fazla zaman ve emek harcadıklarını söyleyerek kampı şimdi bırakıp gidemeyeceklerini ifade ettiler.

Sonuç olarak yerli halk ve mücadelenin destekçileri karardan memnun olsalar da hala temkinli davranıyorlar. Keza, projeyi yapan şirketin hissedarlarından olan Donald Trump, seçim sürecinde birkaç defa projenin yapımını desteklediğini belirtmişti. Şirketin temsilcilerinden biri de ordunun kararının ardından yaptığı açıklamada “Kesinlikle boru hattının güzergahı değiştirilmeden bitirilmesini bekliyoruz” dedi.

Trump’ın göreve başlamasının ardından kararın geri döndürülmesi mümkün. Ancak yerli halk, alternatif güzergahlarla ilgili bir araştırma yapılmadan böyle bir kararın alınması durumunda haklarını aramak için mahkemeye başvuracaklarını belirtti. Uzmanlara göre böyle bir durumda ordunun kararı boru hattının yapımına karşı olanların elini güçlendirecek. (ZS/ÇT)

* Bu haberde MedyascopeTV, NBC, NYTimes, Vox sitelerinden faydalandık.