THKO 1 Davası

31 Mayıs 1971'de Nurhak'ta jandarmayla girdikleri çatışmada yakalanan Hacı Tonak, Ahmet Erdoğan ve Metin Güngörmüş ile yaralı olarak ele geçirilen Mustafa Yalçıner, Gezmiş, Aslan ve İnan'ın da aralarında bulunduğu THKO-1 davasından yargılanmaya başladılar.

Davaya giden süreç

Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu, 4 Mart 1971'de Ankara-Ahlatlıbel Amerikan Radar Üssü'nden dört ABD'li eri kaçırıp, yayınladığı bildiri ile sesini bütün Türkiye'ye duyurdu. 9 Mart'ta kaçırılan ABD'li erler serbest bırakıldı. Örgütün kurucuları arasında Yusuf Aslan, Sinan Cemgil, Cihan Alptekin, Alpaslan Özdoğan bulunuyordu. ODTÜ yurtları da bu çevrenin merkezi oldu.

12 Mart 1971'de ordunun yönetime el koymasının ardından THKO kurucuları Deniz Gezmiş, Yusuf Arslan ve Sinan Cemgil Ankara'dan ayrıldılar.  20 kişilik grup Adıyaman yakınındaki Nurhak'ta kamp kurdu ve gerilla eğitimini Mayıs ayı sonuna kadar sürdürdü. Sinan Cemgil gruba katılmayı başardı ancak Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan, arkadaşlarının yanına gitmek isterken Gemerek'te, Hüseyin İnan ise Kayseri'de yakalandı.

Gezmiş, İnan ve Aslan'ın kurtarılması için harekete geçen 7 kişilik THKO grubu Kürecik'teki ABD Radar üssü'ne doğru yola çıktı. Malatya Akçadağ Nurhak dağları eteklerindeki İnekli köyünde 31 Mayıs 1971'de etraflarını kuşatan jandarmayla girilen çatışmada Sinan Cemgil, Kadir Manga, Alpaslan Özdoğan öldürüldü. Mustafa Yalçıner, ağır yaralandı, Hacı Tonak silahsızdı ve sağ olarak yakalandı, Ahmet Erdoğan ve Metin Güngörmüş ise kaçmayı başardı.

Bu çatışmadan sonra dağdaki üste bulunanlar süratle yerlerini terkederek dağıldılar, ancak önemli bir bölümü daha sonra yakalanarak Ankara'ya getirildiler ve Gezmiş,  Arslan ve İnan'la birlikte yargılanmaya başladılar.

18 kişi idamla yargılandı, 3 kişi asıldı

25 Sanıklı THKO-1 davası 16 Temmuz 1971'de Ankara Sıkıyönetim Mahkemesi'nde başladı. Tuğgeneral Ali Elverdi'nin başkanlık ettiği mahkeme heyetinde Hâkim Albay Ahmet Tetik ve Hâkim Yarbay Mehmet Turhan bulunuyordu, savcı ise Albay Baki Tuğ idi.

THKO 1 davasında Askeri Yargıtay, Genel Kurmay Başkanlığı'na bir yazı yazarak sanıklara "anayasal düzeni bozmak" suçundan dönemin ceza yasasının 146. maddesi gereğince idam cezası uygulanması gerektiğini bildirdi, sıkıyönetim komutanlıklarına ve askeri savcılıklara bu yolda emir verilmesini istedi.

"Anayasal düzeni ortadan kaldırmak" iddiasıyla 18 sanık idama mahkûm edildi.  Askeri Yargıtay Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan dışındaki sanıklar hakkındaki kararı bozdu.

Ankara 1 nolu Sıkıyönetim Mahkemesi ilk kararında direnince dosya yeniden Askeri Yargıtay'a gitti. Askeri Yargıtay Daireler Kurulu'nda Gezmiş, İnan ve Aslan'ın ölüm cezaları kesinleşti, Ahmet Erdoğan, Metin Güngörmüş, Mustafa Yalçıner, Hacı Tonak ömür boyu hapis cezasına mahkûm oldu. Diğer sanıklarsa 15'er yıl hapis cezası aldılar.

Hüseyin İnan, Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan 6 Mayıs 1972 günü sabah karşı asılarak idam edildi.

1972'de İbrahim Kaypakkaya önderliğinde kurulan TKP-ML, Sinan Cemgil, Kadir Manga ve Alpaslan Özdoğan'ın öldürülmesine yol açan ihbarcı Malatya Kürecik Kâhyalı köyü muhtarı Mustafa Moreniz'i öldürdü.(SÇ)

* Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi 7. Cilt