Avrupa Konseyi, Türkiye'ye, daha önce dört kez uyarmasına rağmen Ceza Muhakemesi Kanunu'nda (CMK) bazı davalarla ilgili yeniden yargılama olanağına getirilen kısıtlamayı kaldırmaması nedeniyle tepki gösterdi.
3-5 Aralık'taki toplantıda bir ara karar çıkaran Bakanlar Komitesi, hükümeti bir kez daha Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nden (AİHS) yükümlülüklerini yerine getirmeye ve yasada gerekli değişikliği yapmaya çağırdı.
Daha önceki uyarıların hükümet tarafından dikkate alınmamasını kınayan Komite, değişiklik yapılana kadar her toplantıda bu durumu tekrar gündeme getireceğini belirtti.
Aynı durumda 90 kişi var
Komite'nin kararı, 1992'de bir çatışmada yakalanan ve PKK üyesi olmaktan idama mahkum olan Hulki Güneş'in Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) açtığı davayla ilgili.
AİHM, daha sonra kaldırılan Devlet Güvenlik Mahkemelerinde (DGM) yargılanan Güneş'in "adil yargılanma hakkı"nın ihlal edildiğine ve gözaltındayken insanlık dışı kötü muameleye maruz kaldığına karar vermişti.
Cezası ömür boyu hapse çevrilen ve halen cezaevinde olan Güneş, CMK'deki boşluk nedeniyle yeniden yargılanma hakkını kullanamıyor.
AİHM kararlarının uygulanmasını izlemekle yükümlü olan Komite, Güneş'in durumunda olan yaklaşık 90 kişi olduğunu da vurguladı.
Öcalan için konulan istisna
Uzmanlara göre, 2004'te yapılan CMK değişikliğinde, Güneş gibi AİHM'ye başvuran PKK lideri Abdullah Öcalan'ın yeniden yargılama talebinin önüne geçmek için bir düzenleme yapıldı.
Kanunun "Hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi nedenleri" başlıklı 331. maddesinin 1. fıkrasının (f) bendi, AİHM kararıyla kesinleşmiş ihlalleri yeniden yargılama sebebi olarak sayıyor.
Fakat buna bir süre istisnası koyan maddenin 2. fıkrası şöyle: "Birinci fıkranın (f) bendi hükümleri, 4.2.2003 tarihinde AİHM'in kesinleşmiş kararları ile, 4.2.2003 tarihinden sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvurular üzerine verilecek kararlar hakkında uygulanır."
Böylece Öcalan gibi 2003'ten önce AİHM'e başvuran fakat davası daha sonra karara bağlanan kişiler yeniden yargılama talebinde bulunamayacak. Mahkeme Mart 2003'te Öcalan'ın da adil yargılanmadığına hükmetmiş, Yargıtay da yeniden yargılama talebini reddetmişti.
Nitekim, yerel mahkeme Güneş'in yeniden yargılama talebini bu maddeye dayandırarak reddetti.
Komite: Ayrımcılık
Bakanlar Komitesi bu yasal boşluğun "vatandaşlar arasında ayrımcılık" olduğunu belirterek daha önce iki ara karar çıkardı. Komite başkanları ayrıca, -bir kez dönemin dışişleri Bakanı, bugünkü Cumhurbaşkanı Abdullah Gül de dahil olmak üzere- iki kez Türkiye'deki muhataplarına mektup yazdı.
Gül o dönemde "Bu karardan çekinmeyiz. Ayrıca herkesin, bütün dünyanın bildiği suçları işlemiş bir teşkilatın, bir terör örgütünün başı, 100 kez de yargılansa aynı cezaları alır" demişti.(EÜ)
